Kayseri halkı tedirgin olmasın!

6 Şubat depremlerinden etkilenen şehirlerden olan ve sonrasında başlayan tartışmalarla zaman zaman gündeme gelen Kayseri’de, deprem bilimcilerin farklı yönlerdeki açıklamaları dikkat çekmeye devam ediyor.

Hafta sonunda, Maden Tetkik ve Arama (MTA) tarafından yapılan son araştırmaları referans göstererek, “Daha önce 6,2 büyüklüğünde değerlendirme yapılan faylar 7,5 büyüklüğünde deprem üretebilir” açıklamasıyla gazete manşetlerinde yer alan Jeoloji Mühendisi Adnan Evsen’e, meslektaşları Dr. Ramazan Demirtaş ile Maden Teknolojisi ve Yer Bilimleri Uzmanı Serkan İçelli karşı çıktı.

İçelli, Evsen’in açıklamalarına, “Deprem tehlike parametreleri belirlenirken fay kazıları sadece geçmiş deprem izlerini,yer değiştirmeleri ortaya koyar , büyüklüklerini değil” sözleriyle yanıt verirken, Demirtaş da “Bilimsel ortamlarda tartışılması gereken, oldukça tutarsız sonuçlar içeren fay kazısı sonuçlarının basın ve kamuoyu ile paylaşılması, karar vericilerin yanlış yönlendirilmesi bilimsel etik açısından doğru değildir *Bu sonuçlardan Kayseri halkının tedirgin olmasına gerek yok” ifadelerini kullandı.

Jeoloji Mühendisi Adnan Evsen, MTA tarafından yapılan son açıklamalara işaret ederek, Yeşilhisar, Erkilet ve Erciyes Fay Zonu’ndaki son deprem tarihlerini Yeşilhisar’da 7 bin yıl, Erkilet’te 7 bin 500 yıl, Erciyes’te de 15 bin yıl önce olarak açıklamış ve “Kayseri’de milattan önce 25 bin 400 yılından günümüze kadar Yeşilhisar, Erkilet, Erciyes ve İncesu faylarında toplam 14 tane depremin olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır” ifadelerini kullanmıştı. Evsen, Erkilet Fay Zonu’nun 7,5 büyüklüğünde, Yeşilhisar’ın 6,7 büyüklüğünde, İncesu’nun 6,6 büyüklüğünde, Erciyes’in de 7,3 büyüklüğünde deprem üretebileceğini ileri sürmüştü.

Evsen’in açıklamalarına, “tutarsız, son derece yanlış, doğru değil” cümleleriyle karşı çıkan Dr. Ramazan Demirtaş, “Kayseri’deki faylar 7,5 büyüklüğünde deprem üretebilir açıklaması tamamen hayal ürünü ve bilimsel kurgudan başka bir şey değildir” sözleriyle karşı çıktı.

Paleosismoloji, deprem jeolojisi, aktif tektonik, sismotektonik, neotektonik, yapısal jeoloji,deprem, jeotermal jeolojisi ve mühendislik jeolojisinde uzman olan Dr. Ramazan Demirtaş, X (Twitter) sosyal medya hesabından konuya dair yaptığı paylaşımında şu satırlara yer verdi:

“Deprem tekrarlanma aralıkları: * Yeşilhisar Fay Zonu ortalama 3 bin yıl * Erkilet Fay Zonu ortalama 4 bin yıl * Erciyes Fay Zonu da 5 bin deniyor #deprem tekrarlanma aralığı son derece tutarsız Korku üretmenin anlamı yok. Madde madde açıklayalım. Yeşilhisar Fay Zonu'ndaki son deprem günümüzden 7 bin yıl önce deniyor. Halbuki deprem tekrarlanma aralığını 3 bin yıl olarak veriyorlar. * Deprem tekrarlanma aralığı 3 bin yıl ise, fay 7 bin yıl deprem üretmeden suskun kalamaz. * Tamamen hatalı ve oldukça tutarsız. Erkilet Fay Zonu'ndaki en son deprem günümüzden 7 bin 500 yıl önce deniyor; halbuki Erkilet Fay Zonu'nun ortalama deprem tekrarlanma aralığı 4bin yıl veriliyor. * Tekrarlanma aralığı 4 bin yıl ise, fay 7 bin 500 yıl deprem üretmeden suskun kalamaz. * Tamamen hatalı ve tutarsız. "Erciyes Fay Zonu'ndaki en son deprem günümüzden 15 bin yıl önce gerçekleşmiştir." deniliyor, halbuki Erciyes Fay Zonu'nun tekrarlanma aralığı 5 bin yıl olarak veriliyor *Tekrarlanma aralığı 5 bin yıl ise, fay 15 bin yıl deprem üretmeden suskun kalamaz *Tamamen hatalı ve tutarsız. Kayseri'de Milattan Önce 25 bin 400 yılından itibaren günümüze kadar Yeşilhisar, Erkilet, Erciyes ve İncesu faylarında toplam 14 tane depremin olduğu belirtiliyor ki, bu izlerin deprem izi olduğu konusu bile tartışmaya açıktır.. Yani aslında oldukça tutarsız fay kazıları. Eğer son 27 bin 400 yılda, 7.0-7.5 aralığında 14 deprem olsaydı Kayseri diye bir yer olmazdı. 7- 4 bin yıllık tarihsel kayıtlarda bu dört fay üzerinde 7.0-7.5 aralığında tek bir deprem kaydı yoktur. Bir başka deyişle bu dört fay tek bir 7.0 ve üzeri deprem üretmemiştir. Yeşilhisar fay zonu: 40 km * Fay kazısına göre sözde son 18 bin yılda 4 deprem ayırt edilmiş: 1. deprem: M.Ö. 13446 - 11550 arası: 1896 yıl aralık 2. deprem: M.Ö. 11720 - 9738: 1982 yıl 3. deprem: M.Ö. 7084 - 5009: 2075 yıl 4. en son deprem M.Ö. 5009 - M.S.483: 5492 yıl. Yeşilhisar fay kazısında 1896 yıl ile 5492 yıl aralığında değişen yaşlandırma hatası (aralığı) var. * Yani 1896-5492 yıl aralığında hata yapılırken, son 18 bin yılda 4 deprem 3 bin yıl aralıklarla tekrarlanıyor demek tam bir tutarsızlıktır. Erkilet fay zonu: 49km * Fay kazısına göre sözde son 19 bin yılda 4 deprem ayırt edilmiş: 1. deprem: M.Ö. 17012 - 16782 arası: 230 yıl aralık 2. deprem: M.Ö. 13141 - 12870: 271 yıl 3. deprem: M.Ö. 11859 - 8634: 3225 yıl 4. en son deprem: M.Ö. 8164 - M.Ö. 4161: 4003 yıl. Erkilet fay kazısında 230 yıl ile 4003 yıl aralığında değişen yaşlandırma hatası (aralığı) var. * Yani 230-4003 yıl aralığında hata yapılırken, son 19 bin yılda 4 deprem 4 bin yıl aralıklarla tekrarlanıyor demek tam bir tutarsızlıktır. İncesu fay zonu: 23km * Fay kazısına göre sözde son 20bin 300 bin yılda 3 deprem ayırt edilmiş: 1. deprem: Günümüzden önce 17800 +/-2500 yıl 2. deprem: G.Ö. 17800 +/-2500 yıl - 15600+/-1800 yıl 3. en son deprem: 15600+/-1800 yıl sonrası. İncesu fay kazısında +/- 1800 - +/-2500 yıl aralığında değişen yaşlandırma hatası (aralığı) var. * Yani +/- 1800 - +/- 2500 yıl aralığında hata yapılırken, son 20bin 300 yılda 3 deprem 7 bin yıl aralıklarla tekrarlanıyor demek tam bir tutarsızlıktır. Erciyes fay zonu: 56km * Fay kazısına göre sözde son 27 bin yılda 3 deprem ayırt edilmiş: 1. deprem: M.Ö. 25407 - 25258 arası: 149 yıl aralık 2. deprem: M.Ö. 20125 - 19878: 247 yıl 3. en son deprem: M.Ö. 14516 - M.Ö. 11915: 2600 yıl. Erciyes fay kazısında 149 yıl ile 2600 yıl aralığında değişen yaşlandırma hatası (aralığı) var. * Yani 149-2600 yıl aralığında hata yapılırken, son 27 bin yılda 3 deprem 5 bin yıl aralıklarla tekrarlanıyor demek tam bir tutarsızlıktır. * Görüldüğü üzere çok büyük 2600-4000 yıl yaşlandırma hataları var * 14 deprem izi denilen izlerin deprem izleri olduğu şüpheli * Bu izlerin Kuvaterner ya da öncesi faylanma izleri olma olasılığı çok yüksek *Bu fayların söz deprem tekrarlanma aralıkları çok tutarsız ve hatalı. Deprem tekrarlanma aralıkları: * Yeşilhisar Fay Zonu 3 bin yıl ise - En son ürettiği deprem 7 bin yıl önce olamaz * Erkilet Fay Zonu 4 bin yıl ise - En son ürettiği deprem 7500yıl önce olamaz. * Erciyes Fay Zonu 5 bin yıl ise - En son ürettiği deprem 15bin yıl önce olamaz. *İncesu Fay Zonu 3 bin yıl ise - En son ürettiği deprem 15600+/-1800 yıl önce olamaz. *Görüldüğü üzere "Yeşilhisar, Erkilet, Erciyes ve İncesu faylarında son 27bin 400 yılda, 7.0-7.5 aralığında 14 deprem 3bin, 4bin, 5bin ve 7bin yıl deprem aralıklarla tekrarlanıyor derken, o fayların 7 bin, 7500 yıl ve hatta 15 bin yıldır deprem üretmiyor" sonucu çok tutrasız. *Erkilet fayı M 7.5 *Erciyes Fayı M 7.3 * Yeşilhisar Fayı: M 6.7 * İncesu Fayı: M 6.6 *Fay kazılardan deprem büyüklüğü verilmez. * Düşey atımlar esas alınarak deprem büyüklüğü verilemez. * Well and Coppresmith (1994) formülünden büyüklük vermek son derece yanlıştır. * Özetle, "Yeni rapor açıklandı! Kayseri'deki faylar M 7.5 büyüklüğünde deprem üretebilir" açıklaması tamamen hayal ürünü ve bilimsel kurgudan başka bir şey değildir. * Dolayısıyla basın, kamuoyu ve halka bu tür yanıltıcı ve yanlış bilgiler vermek son derece tehlikelidir. *Bilimsel ortamlarda tartışılması gereken, oldukça tutarsız sonuçlar içeren fay kazısı sonuçlarının basın ve kamuoyu ile paylaşılması, karar vericilerin yanlış yönlendirilmesi bilimsel etik açısından doğru değildir *Bu sonuçlardan Kayseri halkının tedirgin olmasına gerek yok.”

Maden Teknolojisi ve Yer Bilimleri Uzmanı Serkan İçelli de aynı konuda sosyal medya hesabı X’ten yaptığı açıklamada, “MTA’nın raporuna istinaden yapılan jeoloji, jeofizik mühendislerinin katıldığı istişare toplantısına Büyükşehir Belediyesinin Afet İşleri Daire Başkanlığı tarafından davet edildim ama işlerimin yoğunluğundan dolayı icabet edemedim. Yakinen takip ettim ve son gelişmelerden net bilgim oldu. Bu saat itibari ile istişarelerimiz devam ediyor. Özetle şahsi fikrim; Bu tip bilimsel raporların sadece bilim insanları tarafından tez/antitez olarak tartışılması gerektiği ve halk tarafından yanlış anlaşılmaya ve bazı kimseler tarafından suistimal edilmesine açık olduğu kanaatindeyim. Rapora elbette ben de ulaştım, detaylı değerlendirme için bir video paylaşacağım. İnanılmaz çok mesaj aldığım için bu kısa açıklamayı yapıyorum. Raporda katılmadığım konular; 1-Deprem tehlike parametreleri belirlenirken fay kazıları sadece geçmiş deprem izlerini, yer değiştirmeleri ortaya koyar , büyüklüklerini değil. 2. Fay uzunluklarını Demode olmuş 30 yıllık Wells ve Coppersmith (1994) tarafından normal faylar için öngörülen görgül eşitliklere yerleştirdiğinizde ülkede nerdeyse 7,0 büyüklüğünde deprem üretmeyecek fay kalmaz... 3.Toplam 56 km lik birbirine dikey kısa kırıklardan oluşan Erciyes fayının son 15000 yılda çalışmama sebebi ise pasif durumda olan volkanizmadır. Tek seferde yırtılması mümkün değildir. Fazla uzatmadan; Büyükşehir belediyesi bu konuda çok hassas, volkanizma ve magma odası çalışması da ayrıca yapılacak. "Bilim tartışılmazsa bilim olmaz" prensibi ile farklı kurumlar tarafından yeni araştırmalara devam ediyor. Gerekli bilgiler sentezlenip doğrulanınca kamuoyuna bilgilendirme yapacaklar. İyi geceler.” İfadelerini kullandı.